Category Archives: Tryggingastærðfræði

Af eignum (og skuldum) lífeyrissjóða

Nýtt tölublað Fjármála, vefrits Fjármálaeftirlitsins, er komið út. Þar er að finna grein síðuhöfundar um skuldbindingar lífeyrissjóða og forsendur mats á tryggingafræðilegri stöðu. Eignir lífeyrissjóða eru oftast í forgrunni en skuldbindingarnar rata sjaldnar í fréttir.

„Þótt nýjustu tölur Hagstofu Íslands geti gefið vísbendingar um að dánartíðni hafi lækkað hægar allra síðustu árin en áratugina þar á undan þá er ástæða til að hafa áhyggjur af að lengri lífaldur leiði til að skuldbindingar sjóðanna séu vanmetnar.
Auk forsendna um lífslíkur skipta vextir ekki síður máli við mat á skuldbindingum.“

Jólatölublað Fjármála 2019 má nálgast hér og frétt um útgáfuna hér.

Meðferð skuldabréfa í ársreikningum lífeyrissjóða

Á dögunum kom út ný útgáfa Fjármála, vefrits Fjármálaeftirlitsins, með grein síðuhöfundar um meðhöndlun skuldabréfa í ársreikningum lífeyrissjóða.

Samkvæmt reglum um ársreikninga lífeyrissjóða er meginregla að bókfæra skuldabréf með gagnvirðismati en heimilt að víkja frá því ef ásetningur er að halda skuldabréfunum til gjalddaga. Skuldabréf haldið til gjalddaga eru bókfærð með aðferð afskrifaðs kostnaðarverðs. Greinin fjallar um inntak matsaðferðanna og hvernig þeim er beitt. Hún lýsir mismun bókfærðs verðs skuldabréfa á afskrifuðu kostnaðarverði og áætlað gangverðs þeirra. Auk þess hvernig mat á eignum í tryggingafræðilegri athugun er fráburgðið matsafðerð í ársreikningi og þætti sem hafa áhrif á ávöxtun iðgjalds sjóðfélaga til lífeyrissjóðs.

Blaðið má nálgast hér ásamt frétt um útgáfuna.

Opinber birting upplýsinga um vátryggingastarfsemi

Fjármál – vefrit Fjármálaeftirlitsins

Í dag kom út nýtt tölublað Fjármála, vefrits Fjármálaeftirlitsins. Þar er meðal annars að finna grein síðuhöfundar um opinbera upplýsingagjöf vátryggingafélaga.

Birting vátryggingafélaga um gjaldþol og fjárhagslega stöðu (e.Solvency and Financial Condition Report, SFCR) er nýmæli og liður í samræmingu inna Evrópska efnahagssvæðisins. Lög nr. 100/2016 um vátryggingastarfsemi byggja á sk. Solvency II tilskipun Evrópsusambandsins sem ætlað er að leiða til fullrar samræmingar á vátryggingamarkaði innan EES.

Naked Statistics

Naked Statistics eftir Charles Wheelan.

Síðuhöfundur rýndi í bókina Naked Statistics eftir Charles Wheelan og gerði henni grein í nýju tölublaði Fjármála, vefrits Fjármálaeftirlitsins, sem kom út í gær.

Bókin er skemmtileg aflestrar og unnendum efnisins ætti að þykja gaman að því hvernig Wheelan fléttar fræðilegu efni inn í skemmtilegan texta með lýsandi dæmum. Bókin hentar líka þeim sem vilja nota tækifærið til þess að fræðast og fá yfirsýn yfir helstu hugtök og samhengi efnisins. Rýnina má nálgast hér og áhugasamir geta orðið sér úti um eintak í næstu bókabúð.

Fjármálaráðuneytið gefur út líftöflur

Dánar- og eftirlifendalíkur á vef Félags íslenskra tryggingastærfræðinga.

Á fyrsta starfsdegi nýs ráðherra í síðustu viku birti Fjármála- og efnahagsráðuneytið tilkynningu þess efnis að það hefði fallist á tillögur Félags íslenskra tryggingastærfræðinga (FÍT) um nýjar dánar- og eftirlifendatöflur, einnig oft kallaðar líftöflur (e. lifetables). Nýlega var reglugerð um forsendur tryggingafræðilegrar athugunar breytt en áður gaf FÍT töflurnar út, án aðkomu ráðuneytisins.

Félagið kynnti á sínum tíma drög að breyttri aðferðafræði þar sem það hugðist byggja spá um áframhaldandi lækkun dánartíðni inn í líftöflur sínar. Með því vildi félagið fylgja fordæmi margra nágrannalanda, sem grundvalla tryggingafræðilegar athuganir á áframhaldandi lengingu lífaldurs. Nýju töflur FÍT byggja á reynslu áranna frá 2010 til 2014 að báðum árum meðtöldum en nota ekki framtíðarspá.

Áður hefur verið rakið á hér á þessari síðu að þessar nýju líftöflur FÍT munu hækka eftirlaunaskuldbindingar lífeyrissjóða. Aukningin skuldbindinga mun verða meiri vegna karla, sem saxa aðeins á forskot kvenna m.v. vænta ævilengd. Samkvæmt nýju töflunum geta karlar nú vænst að lifa í 80,1 ár og vænt ævilengd kvenkyns nýbura er 84,0 ár.

Nýjar dánar- og eftirlifendatöflur

Árlega ber lífeyrissjóðum að láta fara fram tryggingafræðilega athugun til þess að leggja mat á hvort jöfnuður sé milli eigna og skuldbindinga. Tryggingafræðileg athugun byggir á almennum tryggingafræðilegum forsendum, m.a. um dánaráhættu og raunvexti.

Fram til þessa hefur Félag íslenskra tryggingastærðfræðinga (FÍT) haft það hlutverk að gefa út dánar- og eftirlifendatöflur samkvæmt ákvæðum reglugerðar 391/1998. Í samræmi við nýgerðar breytingar á reglugerðinni hefur Fjármálaráðuneytið núna það hlutverk að gefa út töflurnar að fenginni ráðgjöf FÍT. Í október gaf FÍT út nýjar dánar- og eftirlifendatöflur sem gert er ráð fyrir að verði notaðar til grundvallar mati á skuldbindingum lífeyrissjóða í næstu trygingafræðilegu athugun á árinu 2017. Félagið byggir mat sitt á gögnum frá Hagstofu Íslands.

Samkvæmt nýútgefnum töflum Félags íslenskra tryggingastærfræðinga hafa lífslíkur beggja kynja aukist en aukningin er hlufallslega meira hjá körlum en konum. Vænt ævilengd karlkyns nýbura jókst um 0,6 ár frá 2011 til 2014 en aukningin var 0,4 ár hjá kvenkyns nýburum. Vænt ævilengd íslenskra karla er nú í fyrsta skipti yfir 80 ár og konur mega vænta þess að lifa í 84 ár. Taflan hér á eftir sýnir samanburð á væntri ævilengd miðað við gömlu og nýju dánar- og eftirlifendatöflur FÍT.

Vænt ævilengd	Karlar	Konur	Þjóðin
við fæðingu m.v. reynslu 2010-2014	80,1	84,0	82,0
við fæðingu m.v. reynslu 2007-2011	79,5	83,6	81,5
við 65 ára aldur m.v. reynslu 2010-2014	18,9	21,1	20,1
við 65 ára aldur m.v. reynslu 2007-2011	18,4	20.8	19,6
við 70 ára aldur m.v. reynslu 2010-2014	14,9	17,0	16,0
við 70 ára aldur m.v. reynslu 2007-2011	14,5	16,7	15,6

Aukningin er að stærstum hluta vegna þess að eldra fólk lifir lengur en áður. Það má glögglega sjá þegar rýnt er í þróunina við 65 og 70 ára aldur.

Karlmenn geta nú vænst þess að lifa í 18,9 ár eftir 65 ára aldur m.v. dánarreynslu áranna 2010-2014. Það er aukning um 0,5 ár frá reynslu áranna 2007-2011. Lífslíkur karla við 70 ára aldur jukust um 0,4 ár á sama tíma. Konur lifa að jafnaði í 21,1 ár eftir 65 ára aldur m.v. reynslu áranna 2010-2014. Það er 0,3 árum en lengur þær gerðu að jafnaði á árunum 2007-2011. Það á bæði við um konur við 65 ára og 70 ára aldur.

Hlutfallsleg hækkun á virði eftirlaunaskuldbindinga eftir aldri og kyni vegna nýrra á dánar- og eftirlifendataflna. Heimild: Félags íslenskra tryggingastærfræðinga og Hagstofa Íslands. Útreikningar actuary.is.

Samkvæmt þessu aukast skuldbindingar lífeyrissjóða, sem hafa hlutfallslega fleiri karla meðal sjóðfélaga, meira en hjá sjóðum þar sem konur eru fleiri.

Á meðfylgjandi mynd má sjá sjá hlutfallsbreytingu á virði skuldbindinga vegna eftirlauna eftir kyni og aldri. Útreikningarnir miða við að lífeyristökualdur sé 67 ár. Virðisbreytinging yrði ögn minni fyrir bæði kyn ef miðað væri við 65 ára lífeyristökualdur.

Nýjar dánar- og eftirlifendatöflur munu leiða til aukningar á virði skuldbindinga vegna eftirlauna karla um allt að 3,0% en um allt að 1,7% vegna eftirlauna kvenna.

Actuary.is óskar lesendum farsæls nýs árs!

Lífslíkur eftir þjóðfélagsstöðu

Vænt ævilengd, tafla úr Fjármálum.

Í nýrri útgáfu Fjármála, vefriti Fjármálaeftirlitsins, er að finna grein síðuhöfundar um lífslíkur eftir þjóðfélagsstöðu. Þjóðfélagsstaða lýsir efnahagslegri eða félagslegri stöðu og endurspeglast t.d. í tekju-, menntunar og atvinnustöðu.

Niðurstöður byggðar á gögnum Hagstofu Íslands um dánartíðni eftir menntunarstöðu á Íslandi eru bornar saman við greiningu OECD á lífslíkum í 18 aðildarlöndum. Munur á lífslíkum einstaklinga með háskólapróf annars vegar og grunnskólapróf hins vegar er áþekkur því sem gerist í nágrannalöndum, s.s. í Noregi. Sjá nýjasta tölublað Fjármála hér.

Áhrif nýrra líftaflna á skuldbindingar lífeyrissjóða

Í gær kom út nýtt eintak Fjármála, vefrits Fjármálaeftirlitsins. Meðal efnis að þessu sinni er umfjöllun síðuhöfundar um áhrif nýrra líftaflna á skuldbindingar lífeyrissjóða. Þá er grein um fyrirhugaðar breytingar á löggjöf um vátryggingamarkaði eftir Sigurð Frey Jónatansson, tryggingastærðfræðing. Frétt Fjármálaeftirlitsins um útgáfuna má finna hér.

Áhrif lífeyrissjóða og vátryggingafélaga á fjármálastöðugleika

Félag íslenskra tryggingastærðfræðinga boðar til opins fundar miðvikudaginn 14. október nk. frá kl. 8:30 til 10:00. Fundurinn fer fram í húsakynnum Arion banka í Borgartúni 19. Sjá nánari umfjöllun á vef Félags íslenskra tryggingastærðfræðinga.

Fundurinn er öllum opinn og aðgangur er ókeypis.

Lífslíkur við starfslok

Í síðasta innleggi voru bornar saman lífslíkur eftir búsetu. Þar kom fram að meðalævilengd karla á Suðurlandi og i Suðvesturkjördæmi er lengri en hjá körlum í öðrum landshlutum. Konur á Norðurlandi vestra lifa að jafnaði lengur en aðrar konur á Íslandi. Útreikningarnir byggja á opinberum upplýsingum frá Hagstofu Íslands um dánartíðni og búsetu. Hér er stuðst við 10 ára tímabil frá 2003 til 2014 til að lækka óvissumörk.

Samkvæmt gögnunum má einnig reikna að meðalævi bæði karla og kvenna er styst á Reykjanesi. Miðað við 95% óvissumörk reynist vera marktækur munur á meðlævilengd kvenna á Reykjanesi og kvenna á landinu öllu. Munurinn er ekki tölfræðilega marktækur fyrir karla suður með sjó.

Lífslíkur karla og kvenna á Íslandi við 65 ára aldur byggt á dánartíðni áranna 2004 til 2013. Heimild: Hagstofa Íslands.

Með sömu aðferð er hægt að reikna meðalævilengd á hverju aldursári. Áhugavert er að skoða lífslíkur við starfslok. Með meðalævilengd við 65 ára aldur er átt við sk. skilyrt líkindi og útreikningarnir miða aðeins við þá sem ná þeim aldri.

Samkvæmt gögnum Hagstofu Íslands má sjá að karlar eiga að jafnaði 18,2 ár ólifuð við 65 ára aldur en konur 20,6 ár. Myndin hér til hægri sýnir lífslíkur karla og kvenna á Íslandi við 65 ára aldur.

Landshluti	Karlar	±	Konur	±	Mismunur
Landið allt	18,2	0,2	20,6	0,3	2,4
Reykjavík	17,8	0,4	20,5	0,4	2,7
Suðvestur	18,8	0,5	21,0	0,6	2,2
Vesturland	18,2	1,1	20,2	1,1	2,0
Vestfirðir	17,7	1,4	20,4	1,5	2,8
Norðurland vestra	18,5	1,3	21,1	1,5	2,7
Norðurland eystra	18,1	0,7	20,6	0,8	2,5
Austurland	18,5	1,2	20,6	1,3	2,1
Suðurland	18,6	0,9	20,7	0,9	2,1
Reykjanes	17,7	1,1	18,4	1,1	0,7

Lífslíkur kvenna á Íslandi við 65 ára aldur byggt á dánartíðni áranna 2004 til 2013. Heimild: Hagstofa Íslands.

Röð landshluta í samanburði á meðalævilengd við 65 ára aldur er lítið frábrugðin meðalævilengd nýbura, sem fjallað var um í síðustu færslu. Meðalævi kvenna við 65 ára aldur er lengst á Norðurlandi vestra. Þar geta konur vænst þess að lifa 21,1 ár (±1,5) til viðbótar en munurinn er ekki tölfræðilega marktækur.

Konur, sem náð hafa 65 ára aldri og búa á Reykjanesi, geta vænst þess að lifa í 18,4 ár (±1,1) til viðbótar. Það telst vera tölfræðilega marktækur munur miðað við meðalævi allra kvenna á Íslandi, sem náð hafa 65 ára aldri.

Myndin hérna til vinstri sýnir lífslíkur kvenna við 65 ára aldur. Rauða línan lýsir meðaltali alls landsins en fjólubláa línan sýnir lífslíkur kvenna á Reykjanesi og brúna línan táknar Norðurland vestra. Brotastrikin tákna 95% öryggismörk.

Lífslíkur karla á Íslandi við 65 ára aldur byggt á dánartíðni áranna 2004 til 2013. Heimild: Hagstofa Íslands.

Myndin hérna til hægri sýnir lífslíkur karla á Íslandi. Bláa línan táknar meðaltal á öllu landinu, græna línan lífslíkur karla á Reykjanesi og sú appelsínugula karla í Suðvesturkjördæmi

Lífslíkur 65 ára karla, sem búa í Suðvesturkjördæmi, eru 18,8 ár (±0,5) og lífslíkur karla á Reykjanesi eru 17,7 ár (±1,1). Þessi munur telst þó ekki vera tölfræðilega marktækur.

Þeir sem misstu af síðasta innleggi um meðalævilengd nýbura geta lesið meira hér.

Hagur

tryggingastærðfræði og slembin innskot