Í síðasta innleggi voru bornar saman lífslíkur eftir búsetu. Þar kom fram að meðalævilengd karla á Suðurlandi og i Suðvesturkjördæmi er lengri en hjá körlum í öðrum landshlutum. Konur á Norðurlandi vestra lifa að jafnaði lengur en aðrar konur á Íslandi. Útreikningarnir byggja á opinberum upplýsingum frá Hagstofu Íslands um dánartíðni og búsetu. Hér er stuðst við 10 ára tímabil frá 2003 til 2014 til að lækka óvissumörk.

Samkvæmt gögnunum má einnig reikna að meðalævi bæði karla og kvenna er styst á Reykjanesi. Miðað við 95% óvissumörk reynist vera marktækur munur á meðlævilengd kvenna á Reykjanesi og kvenna á landinu öllu. Munurinn er ekki tölfræðilega marktækur fyrir karla suður með sjó.

Lífslíkur karla og kvenna á Íslandi við 65 ára aldur byggt á dánartíðni áranna 2004 til 2013. Heimild: Hagstofa Íslands.

Með sömu aðferð er hægt að reikna meðalævilengd á hverju aldursári. Áhugavert er að skoða lífslíkur við starfslok. Með meðalævilengd við 65 ára aldur er átt við sk. skilyrt líkindi og útreikningarnir miða aðeins við þá sem ná þeim aldri.

Samkvæmt gögnum Hagstofu Íslands má sjá að karlar eiga að jafnaði 18,2 ár ólifuð við 65 ára aldur en konur 20,6 ár. Myndin hér til hægri sýnir lífslíkur karla og kvenna á Íslandi við 65 ára aldur.

Lífslíkur kvenna á Íslandi við 65 ára aldur byggt á dánartíðni áranna 2004 til 2013. Heimild: Hagstofa Íslands.

Röð landshluta í samanburði á meðalævilengd við 65 ára aldur er lítið frábrugðin meðalævilengd nýbura, sem fjallað var um í síðustu færslu. Meðalævi kvenna við 65 ára aldur er lengst á Norðurlandi vestra. Þar geta konur vænst þess að lifa 21,1 ár (±1,5) til viðbótar en munurinn er ekki tölfræðilega marktækur.

Konur, sem náð hafa 65 ára aldri og búa á Reykjanesi, geta vænst þess að lifa í 18,4 ár (±1,1) til viðbótar. Það telst vera tölfræðilega marktækur munur miðað við meðalævi allra kvenna á Íslandi, sem náð hafa 65 ára aldri.

Myndin hérna til vinstri sýnir lífslíkur kvenna við 65 ára aldur. Rauða línan lýsir meðaltali alls landsins en fjólubláa línan sýnir lífslíkur kvenna á Reykjanesi og brúna línan táknar Norðurland vestra. Brotastrikin tákna 95% öryggismörk.

Lífslíkur karla á Íslandi við 65 ára aldur byggt á dánartíðni áranna 2004 til 2013. Heimild: Hagstofa Íslands.

Myndin hérna til hægri sýnir lífslíkur karla á Íslandi. Bláa línan táknar meðaltal á öllu landinu, græna línan lífslíkur karla á Reykjanesi og sú appelsínugula karla í Suðvesturkjördæmi

Lífslíkur 65 ára karla, sem búa í Suðvesturkjördæmi, eru 18,8 ár (±0,5) og lífslíkur karla á Reykjanesi eru 17,7 ár (±1,1). Þessi munur telst þó ekki vera tölfræðilega marktækur.

Þeir sem misstu af síðasta innleggi um meðalævilengd nýbura geta lesið meira hér.

Lífslíkur karla og kvenna á Íslandi byggt á dánartíðni áranna 2004 til 2013. Heimild: Hagstofa Íslands.

Áður hefur verið vikið að aðferðum við mat á lífslíkum, sem eru forsenda við verðlagningar á líftryggingum og lífeyristryggingum. Á fundi, sem Landsamband lífeyrissjóða og Félag íslenskra tryggingastærðfræðinga stóðu fyrir í síðasta mánuði, spunnust umræður um hvort lífslíkur Íslendinga hefðu verið metnar eftir öðrum breytum en kyni, s.s. starfsstétt sem einstaklingar tilheyra. Það hafði ekki verið kannað að sögn þátttakenda í pallborði og á það var bent að flestir stórir lífeyrissjóðir hafa meðlimi í dreifðum starfsstéttum en fáir sjóðir hafa einsleita samsetningu sjóðsfélaga. Þeirra á meðal lífeyrissjóðir flugmanna, bænda og hjúkrunarfræðinga. Einnig var bent á að sumir lífeyrissjóðir störfuðu á afmörkuðu starfsvæði, t.d. sjóðir Vestfirðinga og Vestmannaeyjinga. Því gætu staðbundin frávik frá meðallífslíkum, sem sjóðirnir eru metnir út frá, haft áhrif á afkomu þessara sjóða.

Lífslíkur karla á Íslandi byggt á dánartíðni áranna 2004 til 2013. Heimild: Hagstofa Íslands.

Áhugavert er að reikna lífslíkur út frá gögnum Hagstofunnar, sem birtir upplýsingar um dánartíðni og búsetu eftir landsvæðum. Venja er að byggja tryggingafræðiútreikninga á dánartíðni fimm ára en til þess að lækka óvissumörk í þessum útreikningum er stuðst við dánartíðni tíu ára tímabils, frá 2004 til 2013. Taflan hér fyrir neðan sýnir væntan lífaldur eftir kyni og landshluta. Skekkjumörk í útreikningum miða við 95% óvissubil. Rétt er að hnykkja á því að ekki er um að ræða fæðingarstað einstaklinga og ekki er unnt að leiðrétta fyrir áhrifum flutninga milli landshluta sem kunna að vera háðir aldri, heilsufari og búsetu.

Þegar landinu er skipt upp eftir gömlu kjördæmunum auk Suðvesturkjördæmis kemur í ljós að væntur lífaldur karlmanna á Reykjnesi (78,6±1,5 ár), í Reykjavík (78,7±0,6) og á Vestfjörðum (78,8±2,1) er lægri en að landsmeðaltal (79,6±0,4). Hæstur er væntur lífaldur hjá körlum á Suðurlandi (80,7±1,2), í Suðvesturkjördæmi (80,7±0,8) og á Austurlandi (80,5±1,7). Vegna fámennis er ekki hægt að segja að munurinn sé marktækur.

Lífslíkur kvenna á Íslandi byggt á dánartíðni áranna 2004 til 2013. Heimild Hagstofa Íslands.

Fyrir konur er væntur lífaldur lægstur á Reykjanesi (80,7±1,4 ár), sem telst vera tölfræðilega marktækur munur. Næst lægstur er lífaldur kvenna í Reykjavík (82,7±0,6), sem er lægra en landsmeðaltal (83,1±0,3). Hæstur er væntur lífaldur kvenna á Norðurlandi vestra (84,5±1,9), í Suðvesturkjördæmi (84,0±0,7) og á Vestfjörðum (83,7±2,0).

Á tímabilinu sem hér er greint frá reyndist væntur lífaldur kvenna að jafnaði 3,5 árum lengri en karla á landinu öllu. Nokkur breytileiki er eftir landshlutum. Þannig er mismunur á væntri ævilengd styst á Reykjanesi (2,1 ár) en lengst á Vestfjörðum (4,9 ár).

Þegar Torfhildur Torfadóttir varð 105 árið 2009 ára vitnaði Morgunblaðið í Kára Stefánsson, forstjóra Íslenskrar erfðagreiningar. Kári sagði að langlífi erfðist á mjög einfaldan hátt og að í ljósi þess hljóti mynstrið að fara nokkuð eftir landshlutum. Útreikningarnir hér koma heim og saman við tilgátu Kára þótt munurinn reynist ekki marktækur í öllum tilfellum.

Leiðrétting 16.12.2014: Í fyrstu útgáfu var sagt að ekki væri marktækur munur á meðalævilengd eftir landshlutum. Rétt er að það er tölfræðilega marktækur munur á meðalævilengd kvenna, sem búsettar eru á Reykjanesi, í samanburði við landið allt. Textinn hefur verið leiðréttur í samræmi við það.